Thời niên thiếu

Nghiêm Phục vốn tên Nghiêm Truyện Sơ (嚴傳初), nhũ danh là Thể Càn (体乾),[4] sinh ngày 8 tháng 1 năm 1854 tại Mân Hầu, tỉnh Phúc Kiến trong một gia đình hương thân có truyền thống Đông y. Từ khi còn nhỏ, cha ông đã đốc thúc ông cố gắng học tập, chuẩn bị cho kỳ khoa cử. Tuy nhiên, kế hoạch này đã thay đổi đột ngột sau cái chết của cha ông vào năm 1866: trong lúc Nghiêm Chấn hành nghề y cứu người bị bệnh dịch tả thì nhiễm phải bệnh dịch mà qua đời.[5] Việc học của Nghiêm Phục bị ngừng lại giữa chừng, ông cũng từ bỏ con đường khoa cử của mình. Ông theo mẹ chuyển đến sống tại Phúc Châu.[6]

Năm 1866, dưới triều hoàng đế Đồng Trị của nhà Thanh, Tả Tông Đường cho thiết lập Cục Thuyền chính tại Phúc Châu,[lower-alpha 1] gồm hai bộ phận là Xưởng đóng tàu Mã Vĩ – xưởng đóng tàu kiểu mới đầu tiên ở Trung Quốc cận đại – và Học viện Thuyền chính (船政學堂) chuyên đào tạo Hải quân.[7] Năm sau, Nghiêm Phục thi đậu vào Học viện đào tạo Hải quân với vị trí đầu bảng và đổi tên thành Tông Quang (宗光), lấy tự Hựu Lăng (又陵).[4][8] Tại trường học phương Tây này, ông đã được tiếp xúc khoa học phương Tây, được học nhiều môn như tiếng Anh, số học, hình học, đại số, lượng giác, vật lý, hóa học, chiêm tinh học và khoa học hàng hải.[9] Đây trở thành một bước ngoặt quan trọng cho sự nghiệp sau này của Nghiêm Phục. Năm 1871, Nghiêm Phục nằm trong lứa học sinh đầu tiên tốt nghiệp của học viện, được bố trí đến thực tập trên chiến hạm Kiến Uy.[10] Năm 1872, ông lấy được tư cách tuyển dụng làm Đạo viên,[lower-alpha 2] từ đó mà đổi tên thành "Phục", lấy tự "Kỷ Đạo",[11] biệt hiệu Tôn Nghi (號尊).[12] Cũng trong năm này, ông được điều sang chiến hạm Dương Vũ,[13] theo tàu chiến này đi đến nhiều nơi như Singapore, Pulau Pinang, Nhật Bản.[14]

Du học Anh và về nước

Năm 1877, Nghiêm Phục được triều đình nhà Thanh tuyển chọn cử sang Anh du học.[10] Ban đầu, ông theo học trường Đại học Portsmouth một thời gian ngắn,[15] sau đó chuyển đến trường Cao đẳng Hải quân Hoàng gia ở Greenwich, Luân Đôn học điều khiển tàu trong 2 năm.[16][17] Ở Anh, Nghiêm Phục đã trở thành bạn vong niên với nhà ngoại giao, đại sứ Quách Tung Đảo (zh; en).[18] Benjamin Schwartz từng đề cập tới tình bạn này trong tác phẩm của mình: "họ thường dành cả ngày lẫn đêm để thảo luận về sự khác biệt và tương đồng trong tư tưởng và thể chế chính trị của Trung Quốc và phương Tây".[9][19] Sau khi tốt nghiệp với thành tích vượt trội vào năm 1879, Nghiêm Phục trở về Trung Quốc và được mời trở lại Học viện Thuyền chính dạy học một thời gian ngắn.[20]

Sau khi Lý Hồng Chương sáng lập Học viện Thủy sư Bắc Dương (zh) ở Thiên Tân, Nghiêm Phục được mời đến làm giáo viên ngoại ngữ cho học viện.[21] Nhưng đến đầu những năm 1890, sau khi trở thành người đứng đầu Học viện Thủy sư và bắt đầu có sự bất đồng quan điểm với Lý Hồng Chương, Nghiêm Phục dần có ý rút khỏi giới hải quân. Năm 1890, Nghiêm Phục từng đảm nhiệm chức Đồng tri một thời gian ngắn, được đưa vào danh sách tuyển dụng làm Tri phủ. Tuy nhiên vào năm 1891, sau quá trình bổ khuyết, Nghiêm Phục lại được bổ nhiệm làm Đạo viên.[22]